90% instalatorów popełnia ten błąd.
Jeden z najpowszechniejszych błędów, przez który instalacja nie działa efektywnie. O co chodzi? O pompy obiegowe.
Wszystko, co trzeba o nich wiedzieć: jak je dobrać, kiedy użyć, jak ustawić. Zapraszamy do lektury.
Jak było kiedyś bez pomp obiegowych
Ćwierć wieku temu instalatorzy robili wyłącznie grawitacyjne instalacje centralnego ogrzewania - takie, gdzie ruch czynnika grzewczego był wynikiem różnicy gęstości między zasilaniem a powrotem.
Takie instalacje miały grube rury, żeliwne grzejniki i nie posiadały pompy obiegowej. W tamtych czasach domy zasilano starymi kotłami na koks czy węgiel, które nie lubiły szybkich zmian poboru ciepła. Domy były też w większości nieocieplone, więc potrzeba było dużo ciepła. Szybkość jego dostarczenia była mniej istotna, bo i tak trzeba było palić na okrągło.
Co zmieniły pompy obiegowe?
Współczesne domy są dobrze docieplone i potrzebują dostarczenia mniejszej ilości ciepła. Liczy się szybkość i dokładność jego dystrybucji. Dodatkowo nowoczesne źródła ciepła modulują swoją pracę, przez co na instalacjach jest coraz więcej automatyki.
Stąd pojawienie się instalacji pompowych. Różnią się od grawitacyjnych szybkością rozprowadzania ciepła. Pompa obiegowa może w krótkim czasie przetransportować ciepło wytworzone w źródle ciepła i dostarczyć je do odbiorników rozsianych po całym domu.
Dodatkowo pompa obiegowa wytwarza różnicę ciśnień, co pozwala dowolnie poprowadzić orurowanie i zmiejszyć średnicę rur (co oznacza też tańszy materiał), czyli łatwiej je ukryć w ścianie albo pod podłogą.
Dobrze dobierz pompę
Nawet najlepsza pompa nie będzie pracowała efektywnie jeśli źle ją dobierzesz. Trzeba wybrać odpowiednią wielkość pompy na podstawie dwóch parametrów:
A. Natężenie przepływu w m3/h
B. Wysokość podnoszenia w metrach słupa wody
Natężenie to ilość wody jaką pompa musi przetłoczyć, żeby dostarczyć na instalację odpowiednią porcję ciepła.
Wysokość podnoszenia to "siła" z jaką pompa przepycha wodę pokonując opory tarcia (opory liniowe) przepływającej cieczy, opory miejscowe zaworów, grzejników, kotła itp.
Wartość parametrów znajdziesz w projekcie instalacji c.o. - my pokażemy na przykładzie.
Wg przykładowego projektu dobieramy pompę o wydajności 0,7 m3/h i wysokości podnoszenia 35 kPa. Jak wiesz producenci pomp podają wysokość w metrach słupa wody, więc trzeba przeliczyć kPa na mH20, mnożąc wartość przez 0,102:
35 kPa x 0,102 = 3,57 mH2O.
Jeśli nie masz projektu, to możesz oszacować jaką pompę dobrać albo sprawdzić, czy już zamontowana pompa w gotowej grupie pompowej spełnia wymagania.
Jak to zrobić, pokazaliśmy w tym filmie:
Charakterystyka pompy - bez tego jesteś w lesie
Pompy obiegowe mają wykres zależności natężenia przepływu i wysokości podnoszenia - charakterystykę pompy. Na jej podstawie możesz sprawdzić czy dana pompa nadaje się do instalacji.
Jak to zrobić? Zostajemy przy przykładowej pompie o wydajności 0,7 m3/h - na osi x nanosimy wyliczony przepływ, na osi y wyliczone straty 3,57 mH2O. Powstały punkt pracy musi być w tym szarym polu. Tutaj punkt znajduje się w polu II, czyli pompę trzeba ustawić na drugim biegu.
Ale jak wybrać charakterystykę? Większość pomp obiegowych ma trzy podstawowe:
A. Charakterystyka stałej różnicy ciśnień
B. Charakterystyka proporcjonalna
C. Charakterystyka stała
Krótko o każdej z nich.
Charakterystyka stałej różnicy ciśnień.
Poznasz ją po prostych odcinkach, które załamują się w momencie zbliżania do końca pola pracy pompy. Mimo zmieniającego się przepływu wydajność pompy jest bez zmian.
Jak działa pompa z tą charakterystyką? Głównym zadaniem pompy jest utrzymywać stałą różnicę ciśnień (czyli stałą wysokość podnoszenia) niezależnie od zmieniającego się przepływu. Nieważne czy w obiegu jest mniej czy więcej wody. Pompa dostosowuje się automatycznie i cały czas pracuje z taką samą mocą.
Charakterystyka stałej różnicy ciśnień nada się do podłogówki ze sterowaniem strefowym. Przykładowo - 4 pętle o tej samej długości i identycznych oporach. Sterowanie strefowe odcina 2 pętle, czyli w układzie płynie 2 razy mniej wody. Pętle są jednakowe, więc opór się nie zmienił, a pompa musi dalej tłoczyć wodę z taką samą wydajnością.
Charakterystyka proporcjonalna.
Poznasz ją po stromych krzywych, które rosną do pewnego momentu, żeby potem opaść. Razem z większym przepływem rośnie wydajność pompy, ale po przekroczeniu poziomu max wydajność gwałtownie spada.
W tym wypadku pompa zwiększa wydajność podnoszenia razem ze zwiększającym się przepływem. Kiedy to ma miejsce?
Najlepszy przykład to instalacja grzejnikowa z głowicami termostatycznymi. Wiadomo, grzejniki są w różnych pokojach, więc nie ma stałej odległości między nimi a źródłem ciepła. Czyli opory przepływu na poszczególnych odcinkach też będą różne.
Gdy głowica grzejnika się zamknie, spadnie przepływ i opory przepływu, bo dany odcinek instalacji chwilowo będzie wyłączony. Pompa nie musi już tłoczyć tyle samo wody z taką samą "siłą" jak wcześniej. Musi proporcjonalnie dostosować zmianę swoich parametrów do zmian w instalacji.
Charakterystyka stała.
Poznasz ją po zaokrąglonych krzywych. Odpowiada pracy starszych pomp obiegowych. Każdy wyższy bieg ustawiony na pompie oznacza automatyczne zwiększenie wysokości podnoszenia niezależnie od zmian na instalacji.
Ta charakterystyka sprawdzi się w instalacjach bez elementów regulacyjnych i wymagających stałego przepływu, np. w obiegu ładowania zasobnika c.w.u. - przez wężownicę zasobnika zawsze przepływa identyczna ilość wody, a stały opór nie wymusi zmiany wysokości podnoszenia.
Zastosuj pompę obiegową, ale zrób to dobrze!
A. Źródło ciepła.
Rodzaj źródła ciepła determinuje ilość pomp na instalacji. Jeśli masz pompę ciepła i kocioł gazowy, to nie musisz kupować pompy - i tu i tu jest zamontowana fabrycznie. Inaczej jest w wypadku kotła stałopalnego - tutaj już trzeba pompę dokupić.
B. Sprzęgło.
Sprzęgło równoważy hydraulicznie instalację i oddziela układ kotłowy od instalacyjnego. Skoro oddziela jedną część instalacji od drugiej, to jedna pompa obiegowa nie wystarczy. Trzeba użyć tylu pomp ile jest obiegów - pompa zamontowana po jednej stronie sprzęgła nigdy nie przepcha wody na drugą stronę i odwrotnie.
Druga kwestia to wydajność poszczególnych pomp. Jest kluczowa dla prawidłowej pracy instalacji. Pokażemy na dwóch przykładach:
1. Prosta instalacja - kocioł i grupa pompowa BPS na dwa obiegi grzewcze. W sumie trzy pompy.
Jeśli zmniejszyć wydajność pompy kotłowej, to do sprzęgła dotrze za mało ciepła. Jeśli zwiększyć wydajność np. pierwszej pompy na instalacji, to zabierze ona tyle ciepła, że dolny obieg będzie niedogrzany. Odpowiednio ustawione wydajności na pompach załatwią sprawę.
2. Grupa pompowa BPS, ale na trzy obiegi grzewcze.
Tutaj samo ustawienie wydajności pomp nie zawsze wystarczy. Może dochodzić do pionowego rozkładu temperatur, czyli obiegi w dolnej części sprzęgła będą niedogrzane. W takich rozbudowanych wariantach lepiej używać sprzęgła z wbudowaną kierownicą przepływu (np. BLH 890), co wyeliminuje pionowy rozkład temperatury.
C. Bufor ciepła.
Instalacja z buforem jest podobna do instalacji ze sprzęgłem, bo bufor tak jak sprzęgło oddziela układ kotłowy od instalacji. Także jedna pompa od strony źródła ciepła nie wystarczy, trzeba dodać kolejną na instalacji.
Ok, ale jak ustawić różne modele pomp?
Żaden tekst nie zastąpi filmowej instrukcji krok po kroku, więc zobacz film, w którym pokazaliśmy to na przykładach modeli z naszej oferty: Grundfos UPM, Wilo Para SC, DAB i LFP.
